Thomas Edison’un rakibi Nikola Tesla da bir Hırvat. Tesla, 1856 yılında Hırvatistan’da doğmuş. Şaşılacak kadar güçlü bir belleği varmış. 6 dili ana dili konuşurmuş,1884 yılında eline tutuşturdukları bir tavsiye mektubu ile Amerika Birleşik Devletlerinin yolunu tutmuş. Thomas Edison ile tanışmış, Edison o tarihlerde akkor telli ampulü bulmuş ancak elektriğin taşınması konusunda büyük sorunları varmış. İşte tam bu noktada yanında çalışan Tesla’ya bu sorunu çözer ise kendisine 100.000 dolarlık, bu günün parası ile milyonlarca dolarlık bir ödül vaat etmiş. Tesla Edison’un doğru akım ile taşıma yerine alternatif akım ile taşımanın daha doğru, sorunsuz olacağını ileri sürmüş, iddiasını da yaptığı deneylerle kanıtlamış. 1888’de ilk kez alternatif akımın üretim ve iletilmesi konusunda çok önemli bir tasarım gerçekleştirmiş İleriki yıllarda alternatif akımlı motorları da hayata geçirmiş. Tesla transformatörlerini bulmuş. Dahası dünya flüoresan ampulle tanışmadan 40 yıl öncesinde Tesla’nın laboratuarını bu ampuller aydınlatıyormuş. Dünyada ilk hidroelektrik santrallerinin altındaki imza da Tesla’ya ait. Niagara şelalesindeki ilk santralin yapımında da yine Tesla imzası ile karşılaşıyoruz. Tesla’nın icatlarını saymakla bitiremiyoruz. 1898 yılında ilk kez uzaktan kumandalı tekneyi halka tanıtmış. İlk kez kablosuz yayın sistemini kurmuş.
Bizler hepimiz, radyoyu icat edenin Marconi olduğunu biliriz. Meğer onun da mucidi Tesla imiş. 1943 yılında ABD Yüksek Mahkemesi Marconi’nin patentinin iptaline, radyonun asıl mucidinin Tesla olduğuna karar vermiş. Ya radar.. Onu da ilk tasarlayan Tesla.. Yaşadığı sürece elde ettiği patentlerin sayısı 800. Bu rakam insana şaka gibi geliyor.
Edison yukarda sözünü ettiğimiz o ödülü Tesla’ya vermemiş. Daha kötüsü onun ileriki kariyerini kötüleyici bir çalışmaya girişmiş. Doğrusunu söylemek gerekir ise Edison Tesla’yı yok saydırma çalışmalarında çok başarılı olmuş. Bunca çalışmalarından sonra 1915 yılında Nobel ödülü Edison ile birlikte Tesla’ ya verilmiş.
Tesla 1900’lerde herkese ucuz değil bedava elektrik sağlanması projesi üzerinde çalışıyordu. Ama arkasındaki iş adamı J.P. Morgan bunu duyar duymaz desteğini çekmiş, Tesla büyük bir mali sıkıntı içine girmiş. Bu iş için yaptığı yatırımlar hurda fiyatına satılmış. Dahası Tesla “çatlak” olarak nitelendirilmiş. Demek ucuz ya da bedava enerji işadamlarının işine gelmiyor!
Tesla 1943 yılına kadar yaşamış ama sanayicilerin hışmına uğramış, beş parasız, yoksulluk içinde ölmüş. Arkasında on binlerce sayfalık not defteri bırakarak dünyamızdan ayrılıp gitmiş.
Tesla için bir kısa not daha anımsatmak isterim. 2007 yılında gösterime giren ve yönetmenliğini Cristopher Nolan’ın yaptığı Prestij filmi Tesla’nın ilginç kişiliğini iyi yansıtan bir film. Bu filmde belki de verilmek istenen asıl mesaj Nikola Tesla'nın hümanist dünya anlayışı ile bilimi zenginlerin, sanayi patronlarının değil insanlığın hizmetine sunma çabalarıdır. Film boyunca Tesla’nın bu çabalarının Thomas Edison tarafından çok sert, baskı ve hilelerle bastırılmaya çalışıldığına tanık oluyoruz.
Avukat Ali Can Polat Gezi Notlarından alınmıştır.
0 yorum:
Yorum Gönder